#1 Gebelikte öğünlerimi nasıl hazırlamalıyım? Genel öneriler nelerdir?
- Meyveler, sebzeler ve salata içerikleri tüketilmeden önce üzerindeki az miktarda bulunan toprağı uzaklaştırmak için yıkanmalıdır. Toprak gebelik için riskli olan toksoplazma paraziti barındırabilir.
- Çiğ etler ayrı bıçak ve kesme tahtası kullanılarak hazırlanmalıdır
- Hazır gıdalar ısıtılmalıdır (tamamen buhar çıkıncaya kadar)
- Besinlerin son tüketim tarihleri mutlaka kontrol edilmelidir
- Yumurta, kümes hayvanları (tavuk, hindi), burger, sucuk, sosis, salam, kuzu eti ve dana eti tam pişirilmeden tüketilmemelidir.
#2 Gebelikte almam gereken günlük besin yada kalori miktarı ne kadardır?
Gebelikte günlük alınması gereken kalori miktarı; annenin yaş, boy, kilo, gebelik öncesi kilo durumu, gebelikte alınan kilo miktarı, çoğul gebelik varlığı ve gebelikteki aktivite durumuna göre hesaplanır.
Kaloriyi tamamlamak için eklenen şeker ve/veya doymuş (katı) yağlar günlük kabul edilebilir sınırın altında olmalıdır.
Bu durumda gebelerin çoğu, gebeliğin son 6 ayında günlük yaklaşık 300-450 kilokalori ekstra kaloriye ihtiyaç duyar.
Gebelikte ihtiyaç duyulan günlük kalori hastanın gebelikten önceki kilosu ile değişmektedir. Eğer hasta gebelikten önce aşırı kilolu ise gebelikte günlük daha az kalori alması önerilir. Ayrıca çoğul gebelik var ise günlük kalori ihtiyacı bir miktar daha artmaktadır.
#3 Et tüketiminde nelere dikkat etmeliyim?
Et yağsız olarak tüketilmeli ve içinde pembe ya da kırmızı alan kalmayıncaya kadar pişirilmelidir. Kümes hayvanlarında (tavuk, hindi) cilt soyulmalı ve etleri pişirirken yağ eklenmemelidir.
Etler (kuzu, dana), kümes hayvanları, burger, sosis ve sucuk tam olarak iyi pişirilmeli ve ardından tüketilmelidir. Salam gibi soğuk kurutulmuş etleri tüketirken dikkatli olmak gerekir.
#4 Kahvaltı için öneriler nelerdir?
Gebelikte muhtemelen anne adayı büyüyen bebekten dolayı daha fazla açlık hissedecektir. Her sabah sağlıklı ve dengeli besinlerle kahvaltı yapmak önemlidir.
Kahvaltı için proteinden zengin gıdalar, süt ve süt ürünleri ve yumurta tüketimi iyi alternatifler olabilir.
#5 Gebelikte yumurta tüketmek önerilir mi? Yumurta tüketirken nelere dikkat etmeliyim?
Gebelikte bir çok faydalı yönleri olması nedeniyle yumurta tüketimi önerilir. Bütün yumurtalar (tavuk, ördek, kaz, bıldırcın) iyi pişirilmelidir. Yumurtanın hem beyaz hem de sarı kısmı iyi pişmelidir.
Salmonella riskinden dolayı az pişmiş ya da çiğ yumurta tüketilmesi önerilmez. Bu enfeksiyonun gebelikte bebeğe zarar verme ihtimali yok denecek kadar azdır fakat hastada besin zehirlenmesi yapabilir.
#6 Süt ürünleri nelerdir?
Süt, peynir ve yoğurt süt ürünlerini oluşturur.
#7 Gebelikte süt ürünleri tüketilmesi neden önemlidir?
Gebelikte süt ürünlerinin tüketimi oldukça önemlidir. Çünkü bu gıdalarda bebek ve anne için gerekli olan kalsiyum ve diğer besinler bulunur.
Pastörize edilmiş süt, yoğurt, krem ve dondurma tüketilebilir. Ayrıca pastorize edilmiş çoğu peynir çeşitleri tüketilebilir. Küflü veya yumuşak peynirleri tüketirken dikkatli olunmalıdır.
#8 Gebelikte süt ürünleri tüketirken nelere dikkat etmeliyim?
Gebelikte süt ve peynir gibi süt ürünleri pastörize edilerek tüketilmelidir. Pastörize edilmemiş (çiğ) süt ve yumuşak peynirler tüketilmemelidir. Ayrıca pastorize edilmemiş sütten yapılan peynirler de önerilmez. Pastorize edilirken içindeki zararlı mikroorganizmaları yok edecek ısıya getirilir. Ürün alırken üzerinde “pastörize edilmiştir” etiketini görmek gerekir.
Bunlarla birlikte yağsız ya da az yağlı (%1) süt ürünleri tercih edilmelidir. Örneğin yarım yağlı süt, %1 yağlı süt, az yağlı / şekerli yoğurt ve az yağlı sert peynirler tercih edilebilir.
#9 Kafein tüketiminde sınır var mı?
Günlük kafein tüketimi 200 miligramın altında olmalıdır.
Tüketilen kahvelerdeki kafein miktarı marka, nasıl hazırlandığı ve kupanın büyüklüğüne göre değişmektedir. Bütün kupaların boyları aynı değildir. Bu yüzden kahve tüketilirken kupanın büyüklüğüne (içilen kahve miktarına) dikkat edilmelidir. Dekafeinli kahvelerin tüketilmesi daha doğru olacaktır.
Ayrıca siyah çay, enerji içecekleri, çikolata ve bazı ilaçlarda kafein bulunur. Yiyecek-içecek ve ilaçların üzerindeki etiketler içerdiği kafein miktarı yönünden incelenmelidir.
#10 Gebelikte tüketilmesi önerilen sıvı miktarı günlük en az ne kadar olmalıdır?
Gebelikte günde en az 2-3 litre su tüketilmesi önerilir. Su sadece susadıkça değil gün boyu belli aralıklarla sıvı alınmalıdır.
#11 Gebelikte deniz ürünlerinin tüketilmesi neden önemlidir?
Deniz ürünleri bebeğin beyin ve bilişsel gelişimine katkıda bulunduğu için gebelikte tüketilmesi önerilmektedir.
Gebe bir kadının haftada en az 1-2 öğün deniz ürünleri tüketmesi önerilir.
#12 Gebelikte hangi deniz ürünlerinin tüketilmesi önerilir?
Birkaç istisna dışında genelde bütün pişmiş balıklar ve deniz ürünleri gebelikte güvenlidir ve tüketilmesi önerilir.
Pişirilmiş balıklar dışında ayrıca pişirilmiş midye, istakoz, yengeç ve karides, gebelikte tüketilebilir. Besin zehirlenmesi riski nedeniyle bu kabuklu deniz ürünlerinin çiğ tüketilmesi önerilmez.
#13 Gebelikte deniz ürünleri tüketilirken nelere dikkat edilmelidir?
Deniz ürünleri tüketilirken civa miktarı düşük ve omega-3 yağ asidi yüksek ürünler tüketilmelidir. Gebelikte yüksek miktarda civa tüketilmesi özellikle bebeğin beyin ve sinir sistemi gelişimi için riskli olabilir. Deniz ürünlerinde çevresel kontaminasyonlara da dikkat etmek gerekir.
Yağlı balıkların (somon, alabalık ve ringa balığı) tüketimi sınırlanmalıdır çünkü bu balıklarda bebeğe zararlı olabilecek çevre kirliliği zehirleri mevcut olabilir. Bu tür balıkların tüketimi haftada 2 öğünden daha fazla olmamalıdır.
Bazı balık türlerinde yüksek düzeyde civa bulunur Civa bazı doğum sakatlıkları ile ilişkili bulunmuştur. Bu nedenle yüksek civali balıkların tüketilmesi gebelikte riskli olabilir. Köpek balığı, kılıç balığı, kral uskumru (kram balığı), turuncu imparator balığı (derin deniz levreği), kocagöz orkinos ve kiremit balığı gibi balıklar yüksek miktarda civa içerirler ve gebelikte tüketilmeleri önerilmez.
#14 Gebelikte karides, istakoz, midye ve istiridye tüketebilir miyim?
Evet. Karides ve istakoz beyaz renge gelene kadar pişirilmelidir. Ayrıca midye ve istiridye kabuğu açılana kadar pişirilmelidir.
#15 Gebelikte suşi tüketmek zararlı mıdır?
Eğer tam olarak pişirilmişse suşi gebelikte tüketilebilir.
#16 Gebelikte ton balığı tüketmenin sınırı var mıdır?
Haftalık toplam 140 gramdan daha fazla konserve ton balığı önerilmez.
Ton balığı diğer rutin tüketilen balıklardan biraz daha fazla civa içerdiğinden önerilen miktardan daha fazla tüketilmemelidir. Yüksek civa bebeğe zararlı olabilir.
#17 Gebelikte alkol alabilir miyim?
Gebelikte alkol kullanımı bebekte doğum sonrası negatif davranışlara neden olabilir. Gebelikte alkolün güvenli miktarı yoktur ve bu nedenle gebelikte hiç bir şekilde ve miktarda alkol kullanılmamalıdır.
Gebelik ihtimali olan (gebelikten korunmayan) kişilerin de alkol tüketmemesi önerilir.
#18 Tahıl ürünleri nelerdir?
Buğday, çavdar, yulaf, arpa ve pirinçten elde edilen undan üretilen ekmek, pirinç, makarna, erişte, arpa, kuskus, bulgur, yulaf ezmesi ve kahvaltılık ürünlerdir.
#19 Tam ve rafine tahıllar nedir?
Tahıllar insan vücudu için önemli bir enerji kaynağıdır. Tam tahıllar işlenmemiş tahıllardır ve bu besinlerin tam tahıl olarak tüketilmesi önerilir.
Tam tahıllar tahılın tüm çekirdeğini içerir ve tam buğday unu, bulgur, yulaf ezmesi ve esmer pirinç gibi gıdaları içeriri. Rafine tahıllar ise kepek ve özünün çıkarıldığı öğütme işleminin uygulandığı tahıllardır.
#20 Folik asit nedir?
Folik asit (folat), B vitamini grubundandır ve gebelikte yeterli miktarda alınması önemlidir.
#21 Gebelik öncesi ve gebelikte neden folik asit takviyesi almam gerekiyor?
Anne adayının gebe kalmadan en az bir ay önce 400 mikrogram folik asit içeren takviye tablet almaya başlaması ve gebeliğinin en az ilk 12 haftası boyunca devam etmesi önerilir. Ayrıca korunmayan ve gebe kalmaya çalışan her kadının da folik asit takviyesi alması önerilir.
Yeterli folik asit alınması ile bebekte beyin ve omurilik (spina bifida gibi) sakatlıklarının görülme sıklığı azalır. Folik asit ayrıca bebeğin ve plasentanın gelişmesinde rol oynar.
Diyette bulunan formları folik asit ve 5-metiltetrahidrofolat (5-MTHF) dır. Fakat sadece folik asit formu NTD riskini azaltır. Takviye tabletlerde genellikle folik asit formu bulunur.
#22 Günlük ne kadar folik asit takviyesi önerilmektedir?
Gebelik ve emzirme dönemlerinde günlük folik asit ihtiyacı artmaktadır ve besinlerle yeteri kadar folik asitin alınması zordur. Folik asitin günlük bir kısmının (200 mikrogram) besinlerden alındığı kabul edilirse, gebelikte ekstra günlük 400 mikrogram folik asit takviye tabletleri alınması önerilir.
Günlük takviye olarak önerilen folik asit miktarı sağlıklı tüketilen besinlere ek olarak önerilen miktardır.
#23 Folik asitten zengin gıdalar nelerdir?
Folik asit daha çok koyu yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller (portakal), fasulye, bezelye, mercimek, yer fıstığı ve baklagillerde bulunur.
#24 Kalsiyum nedir ve hangi gıdalarda bulunur?
Kalsiyum; bebeğin kemik ve diş gelişimine katkısı bulunan bir mineraldir. Süt ve süt ürünleri (peynir, yoğurt), koyu yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, badem, karalahana, hamsi ve sardalya kalsiyumdan zengindir.
Gebelikte günlük 1000 miligram kalsiyum alınması önerilir.
Gebe besinlerle yeterli kalsiyum alamıyorsa takviye tabletlerle ekstra kalsiyum alınabilir.
#25 D Vitamini nedir ve hangi gıdalardan alınır?
D vitamini vücutta kalsiyum ile beraber çalışır ve bebeğin kemik ve diş gelişimine katkısı olur. D vitamini ayrıca cilt sağlığı ve görmede rol oynar. Güneş ışığına maruziyet vücutta D vitamini yapımını arttırmaktadır. Ayrıca somon ve sardalya gibi yağlı balıklar, yumurta sarısı ve süt D vitamini yönünden zengin gıdalardır. D vitamini çok az besinde bulunduğu için sadece besinlerle yeterli D vitamini almak mümkün olmayabilir.
Bu nedenle gebelikte sağlık bakanlığı tarafından günlük 1200 ünite (30 mikrogram) D vitamini alınması önerilir.
Vücudunun çoğu kısmı kapalı olan ya da kapalı alanlarda (evde) çok fazla zaman geçiren kişilerde yeterli güneş ışığı maruziyeti olmadığı için D vitamini eksikliği daha fazla görülebilir.




